.png)
Οι τοξικές σχέσεις είναι ένα φαινόμενο που το συναντάμε σε διάφορες μορφές, όπως διαπροσωπικές, συναισθηματικές, οικογενειακές, φιλικές, ακόμα και επαγγελματικές σχέσεις. Μία τοξική σχέση χαρακτηρίζεται η σχέση που έχει στοιχεία όπως συνεχείς συγκρούσεις, έλλειψη εμπιστοσύνης, συναισθηματική εκμετάλλευση, καταπίεση. Οι επιπτώσεις των τοξικών σχέσεων στην ψυχική υγεία είναι βαθιές, επηρεάζοντας την αυτοεκτίμηση, την ψυχική ευημερία και την κοινωνική λειτουργικότητα των ατόμων.
Ψυχολογικές Επιπτώσεις
Οι τοξικές σχέσεις δύνανται να έχουν σοβαρές συνέπειες στην ψυχική υγεία. Συνήθως περιλαμβάνουν:
Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Τα άτομα συχνά αμφισβητούν την αξία τους και την ικανότητά τους να έχουν υγιείς σχέσεις.
Κατάθλιψη και Άγχος: Η συνεχής διαμάχη και το αίσθημα αβοήθητου συνήθως συμβάλλουν σε καταθλιπτικές τάσεις και αυξημένα επίπεδα άγχους.
Σύνδρομο του Θύματος ή Στοκχόλμης: Τα άτομα μπορεί να αναπτύξουν έναν κύκλο αδυναμίας να αποχωρήσουν από αυτή τη σχέση, ακόμη και αν αντιλαμβάνονται τη επιζήμια φύση της και τις ιδιαιτερότητές της.
Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD): Σε άλλες περιπτώσεις, ειδικά όταν υπάρχει και κακοποίηση (ψυχολογική, σωματική, οικονομική ή σεξουαλική), τα θύματα μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα PTSD.
Στατιστικά Δεδομένα
Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι έρευνες τόσο από το πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας και των τοξικών σχέσεων και σύμφωνα με δεδομένα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, καταλήγουν ότι περίπου το 28% των γυναικών έχει βιώσει ψυχολογική ή σωματική κακοποίηση από τον σύντροφό τους, γεγονός που συχνά συνδέεται με τοξικές σχέσεις.
Επιπλέον, έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από ελληνικά πανεπιστήμια δείχνουν ότι οι νέοι που βιώνουν τοξικές, ιδιαίτερα συναισθηματικές σχέσεις παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης. Σε μια άλλη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 23% των φοιτητών αναφέρεται ότι είχε βιώσει τοξικές σχέσεις στη ζωή του, με τις γυναίκες να κατέχουν υψηλότερα ποσοστά από τους άνδρες.
Εξωτερικό
Στην Ευρώπη, τα στοιχεία της Eurostat παρουσίαζουν ότι περίπου το 30% των γυναικών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής ή σωματικής κακοποίησης. Οι τοξικές σχέσεις συνδέονται συχνά με περιπτώσεις ψυχολογικής βίας, όπου ένας σύντροφος προσπαθεί να ελέγξει τον άλλον μέσω συναισθηματικής κακοποίησης, εκφοβισμού και ταπείνωσης.
Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με έρευνα του Centers for Disease Control and Prevention (CDC), το 47% των γυναικών και το 38% των ανδρών έχουν βιώσει ψυχολογική κακοποίηση από σύντροφο. Οι τοξικές σχέσεις είναι ιδιαίτερα εμφανείς σε περιπτώσεις όπου υπάρχει συνεξάρτηση ή η αδυναμία να τεθεί ένα τέλος στη σχέση λόγω κοινωνικών, οικονομικών ή συναισθηματικών παραγόντων.
Πως να την Αναγνωρίσετε
Υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που μπορούν να σας βοηθήσουν να την αναγνωρίσετε:
Συνεχής Κριτική και Υποτίμηση: Ο σύντροφός διαρκώς σας μειώνει/υποτιμάει ή σας κριτικάρει, κάτι που υπονομεύει την αυτοεκτίμησή σας.
Συναισθηματική Εκμετάλλευση: Το άτομο μεταχειρίζεται τα συναισθήματά σας εναντίον σας, προσπαθώντας να σας χειραγωγήσει ή να σας ελέγξει.
Έλλειψη Εμπιστοσύνης: Τίθενται συχνά ζητήματα εμπιστοσύνης, είτε μέσω ζήλιας, κατηγοριών ή υποψιών.
Απομόνωση: Το άτομο προσπαθεί να σας απομονώσει από φίλους, οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον, ώστε να ελέγχει τελικά πλήρως τη ζωή σας.
Συνεχής Αβεβαιότητα: Σας κάνει να αμφισβητείτε συνεχώς τη σταθερότητα και τη δέσμευση στη σχέση. Συνήθως μπορεί να προκληθεί από συμπεριφορές όπως, όταν ο σύντροφος αλλάζει συχνά διάθεση, απότομα από στοργικός σε ψυχρός / απότομος, χωρίς σαφή αιτία, αφήνοντας το άλλο άτομο σε σύγχυση για το τι πραγματικά αισθάνεται ή έχει συμβεί.
Πως να την Αντιμετωπίσετε
Αυτογνωσία: Αναγνωρίστε τα σημάδια και αποδεχτείτε σταδιακά ότι βρίσκεστε σε μια τοξική σχέση. Ναι, είναι δύσκολη διαδικασία, η προστασία σας, η αυτοφροντίδα σας και ο εαυτό σας είναι ότι το πιο πολύτιμο έχετε.
Αναζήτηση Δικτύου Υποστήριξης: Συζητήστε το πρόβλημά σας με φίλους ή οικογένεια, οι οποίοι μπορούν να σας στηρίξουν σε δύσκολες στιγμές.
Στήριξη από Ειδικούς: Αναζητήστε βοήθεια από ψυχολόγους ή εξειδικευμένους συμβούλους σχέσεων που μπορούν να σας υποστηρίξουν να το διαχειριστείτε.
Αποχώρηση από τη Σχέση: Συνήθως χρειάζεται να αποχωρήσετε από τη σχέση, ειδικά αν υπάρχει κακοποιητικά στοιχεία. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η ασφάλεια του θύματος πρέπει να είναι η απόλυτη προτεραιότητα.
Ο Θύτης χρειάζεται φροντίδα;
Ναι, ακόμα και ο θύτης μιας τοξικής σχέσης μπορεί να χρειάζεται φροντίδα και υποστήριξη, Πολλοί θύτες έχουν βιώσει τραύματα στο παρελθόν, όπως κακοποίηση ή εγκατάλειψη, τα οποία δεν έχουν αντιμετωπιστεί
Η ατομική θεραπεία με έναν επαγγελματία ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή μπορεί να βοηθήσει το θύτη να αναγνωρίσει τις τοξικές συμπεριφορές του και να δουλέψει πάνω στις αιτίες αυτών των προβλημάτων.
Συμπεράσματα
Οι τοξικές σχέσεις αποτελούν σοβαρό και πολυδιάστατο θέμα που επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και συναισθηματική ευημερία των ατόμων. Τα στατιστικά δεδομένα από την Ελλάδα και το εξωτερικό το επιβεβαιώνουν τόσο ως προς την ύπαρξη όσο και ως προς την συχνότητα.
Η έγκαιρη αναγνώριση των χαρακτηριστικών αυτών των σχέσεων, η πρόληψη, η ενημέρωση, η λήψη κατάλληλων μέτρων τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ανακτήσουν την ψυχική τους υγεία και να αποφύγουν περαιτέρω επιπτώσεις.
Στο ταξίδι προς την αυτογνωσία και τη συναισθηματική υγεία, το πιο σημαντικό βήμα είναι να αναγνωρίσουμε την αξία μας και να διεκδικήσουμε το σεβασμό και την αγάπη που μας αξίζει. Ακόμη και αν βρεθείτε σε μια τοξική σχέση, να θυμάστε ότι έχετε τη δύναμη να κάνετε την αλλαγή, να επανακτήσετε τον έλεγχο της ζωής σας και να δημιουργήσετε ένα μέλλον με υγιείς σχέσεις και ισορροπία. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε σήμερα είναι τα θεμέλια για μια πιο δυνατή και συνειδητή εκδοχή του εαυτού σας.
Βιβλιογραφία
Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων. (2022). Στατιστικά στοιχεία για τη βία κατά των γυναικών.
Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. (2020). Ετήσια Έκθεση για την Ενδοοικογενειακή Βία
Καραδήμας, Ε. (2018). "Ψυχολογική Κακοποίηση στις Σχέσεις: Αιτίες, Συνέπειες και Τρόποι Αντιμετώπισης"
Πανεπιστήμιο Αθηνών. (2020). Μελέτη ψυχικής υγείας των φοιτητών και σχέσεις.
"Intimate Relationships" (3rd ed.)
Νάνσυ Μαρίνη, Ψυχολόγος
MSc (c) in Perinatal Mental Health
PgC in Clinical Supervision
Certificate of Training in Systemic & Family Psychotherapy
Certificate of Training in Contemporary Interpersonal Psychodynamic Therapy
BSc in Psychology & Human Development
Member of BPS & H.A.C
Comments